Schiedam: wie is nog geïnteresseerd in de waarheid?

   .                          De raadszaal in Schiedam, voorafgaand aan de vergadering.

De afstand tussen de kiezers en 'de politiek' is groter geworden in Nederland. Zegt men. De politieke partijen in Nederland vragen zich al jaren af waarom de burger de weg naar de stembus, laat staan naar een raadsvergadering niet meer weet te vinden. Ja, wel als de eigen omgeving in het geding is, dan zie je de burger nog. Maar de echte brede belangstelling, die is er al lang niet meer.

Soms zit er wel een raadszaal vol. Zoals maandagavond in Schiedam. Daar werd het rapport over de Berckenrode Groep Schiedam oftewel de sociale werkplaats door de raad in een voorbereidende vergadering (de raadscommissie) besproken.

Op afstand
Het rapport gaat over een sociale werkplaats die jarenlang als een goed en een gezellig bedrijf door het leven ging. Een bedrijf dat nog wel onderdeel is van de gemeente Schiedam, maar - zoals dat heet - op afstand is gezet door het gemeentebestuur. Dat betekent dat je niet elke dag door het lokale bestuur op de vingers wordt gekeken. Wel moet je als bedrijf verantwoording afleggen voor de cijfers. Daarnaast moet de directie zich volgens de gemeentelijke structuur verantwoorden bij de hoogste baas voor de lokale ambtenaren: de gemeente-secretaris. (Lees blz 16 en verder van dit rapport voor meer achtergrond over toezicht).

Jarenlang was er dus niets aan de hand. De financiële cijfers klopten - ook volgens de accountant - en de directeuren functioneerden naar behoren. Net als in alle bedrijven was er ook in de sociale werkplaats wel eens iets mis. Sommige klagers stapten zelfs naar de gemeente. Een gemeente-secretaris, het eerste aanspreekpunt naar de BGS-directie, en een wethouder, zij beiden grepen niet in.

SP
Tot 29 oktober 2012 leek er dan ook niets aan de hand. Die dag kregen burgemeester en wethouders van Schiedam een melding van de vertrouwenspersoon bij BGS. En nog geen dag later ontvingen zij ook een rapport van de SP in Schiedam waarin de noodklok werd geluid over de situatie bij BGS. Toeval? De vertrouwenspersoon bij de BGS is de voorzitter van SP-afdeling in Spijkenisse en hij is niet de enige SP'er bij de BGS. Hoe de SP in Schiedam aan het rapport is gekomen, laat zich raden.

Negen keer
Vanaf dat moment gingen alle alarmbellen rinkelen. Maar liefst negen keer vergaderde het college alvorens het besluit werd genomen. Omdat de situatie zo ernstig was, verklaarde wethouder Mario Stam (PvdA) - die de portefeuille met Arie Wijten (CDA) beheert-, werd de directie niet eens op het matje geroepen. Stel je je eens voor: geen negatieve beoordeling in je personeelsdossier, geen officiële waarschuwing: en toch is het met je gedaan.

Inval
Op vrijdag 2 november, vier dagen na de melding van de vertrouwenspersoon, viel de gemeente Schiedam aan het eind van de dag de kantoren van de BGS binnen. De directie en een aantal stafmedewerkers (vijf in totaal) werden per direct geschorst.

Leemhuis-Stout
De leiding van het college was op dat moment in handen van waarnemend burgemeester Leemhuis-Stout. Zij was ooit commissaris van de Koningin in Zuid-Holland. Totdat bleek dat het provinciebestuur ging bankieren en bijna 50 miljoen euro werd verspeeld. CdK Leemhuis-Stout en haar gedeputeerden verloren in 1999 hun baan. (Waarom Leemhuis-Stout (VVD) weer werk kreeg van de huidige CdK, Jan Franssen (VVD), leg ik in een andere blog wel eens uit). Leemhuis-Stout was in Schiedam de tijdelijke opvolger van partijgenote Wilma Verver, wiens vertrek weer een ander verhaal is. Op dit moment is Cor Lamers (CDA) burgemeester.

Achtergrond
Wat was er dan zo bijzonder aan Leemhuis-Stout en de sociale werkplaats?
Leemhuis-Stout was voor haar aantreden ook een tijdje voorzitter van de Cedris. Dat is de koepel van sociale werkplaatsen. Siep Adolfs, de directeur van de BGS, was niet zo blij hoe Cedris, onder leiding van Leemhuis-Stout, omging met het rapport van de commissie De Vries over 'Werken naar vermogen'. Adolfs boosheid ging zo ver dat hij het lidmaatschap van de Cedris namens Schiedam beëindigde. Daar was Leemhuis-Stout weer niet zo blij mee.Overigens was Adolfs met BGS voor dit akkefietje wel weer lid geworden van Cedris.

Commissie
Het college wilde de zaak BGS tot op op de bodem uitzoeken. Zei en zegt men. Daarom werd er een commissie aangesteld. Voorzitter werd Tonny van der Vondervoort (PvdA), oud-gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. Zij werd bijgestaan door José Hilgersom, secretaris van de Provincie Zuid-Holland, en Ivo Korte, directeur van de sociale werkplaats Woerden.
Een onafhankelijke commissie? Met een voormalig gedeputeerde die samenwerkte met Jan Franssen, met de secretaris van de provincie, die nu nog werkt met Jan Franssen, lijkt de schijn tegen.

Hoffmann
Naast de commissie werd Hoffmann Bedrijfsrecherche ingeschakeld.Is Hoffmann onpartijdig? Hoffmann is eigendom van Facilicom, een groot bedrijf op de grens van Schiedam (langs de A4/Beneluxtunnel) het pand heeft staan. En wie is er klant, aldus de website van Facilicom? Juist, de gemeente Schiedam. Want zo doet Trigion, ook van Facilicom, de beveiliging bij de gemeente Schiedam.
(En nee, ik ga het hier niet hebben over het gezellige bedrijfsbezoek aan Facilicom, waarover het college van Schiedam vorige week twitterde.)

Rapport
Voor de samenstelling van het rapport sprak de commissie Van der Vondervoort met talloze medewerkers. Niet met de hoofdrolspelers. Volgens mevrouw Van der Vondervoort was Hoffmann de goede partij om dat werk te doen.
De meeste medewerkers van BGS werden geïnterviewd in groepsverband. Het verslag is nooit ter goedkeuring aan hen voorgelegd. Ook hebben niet alle gewenste werknemers van de gemeente Schiedam meegewerkt aan het rapport. Dat mocht dus.
Het rapport werd op 6 mei gepresenteerd. Het is een schokkend rapport. Als je de geschiedenis vooraf beziet, snap je niets van de werkelijkheid in dat rapport. En als je niets van de voorgeschiedenis weet, lijkt het alsof het personeel van de BGS het jarenlang zwaar te verduren heeft gehad. Kortom, twee werelden die ver uiteen liggen. Die totaal niet met elkaar overeenstemmen.
Naast mismanagement constateert het rapport fouten bij de gemeente Schiedam.En dan gaat het om controle, toezicht en anticiperen op klachten.

Vergadering

In de vergadering van maandag besprak de bijna voltallige gemeenteraad het rapport van de commissie. De tribune zal vol met BGS'ers. Ja, vooral fans van de geschorste directie. Dat kun je gearrangeerd noemen, of misschien, betrokken.

Bij de aanvang van zo'n avond denk je: en nu gaat een gemeenteraad op zoek naar de waarheid! Een spervuur van vragen aan de commissie Van der Vondervoort, stevige debatten, wethouders die moeten pareren. Sorry, maar dan zaten al die mensen op de tribune bij de verkeerde voorstelling.

De oppositie schoot met scherp - maar zonder schietcursus - want de coalitie - inclusief SP - had allang de rijen gesloten. Dualisme is allang niet meer van deze tijd, zo ook in Schiedam. De enige partij die ballen had, was Progressief Schiedam. In de eerste ronde leken hun raadsleden lid van de kudde meelopers. Maar daarna had PS het lef om het slechte functioneren van de gemeente en het college aan de kaak te stellen.En dat viel het in optreden van PS te prijzen.

Hoe verder
Het rapport is maandagavond vastgesteld. Daarmee is de kwestie BGS nog lang niet ten einde. Weldra zal de gemeente Schiedam via de rechter worden gedwongen een dwangsom te betalen, omdat het college opzettelijk de termijn om te beslissen over de schorsing van de vijf leidinggevenden heeft laten verlopen. Per geval gaat het om maximaal 1260 euro.

Ergens zal de gemeente ook het besluit moeten nemen over de toekomst van die vijf werknemers. Een weg terug lijkt er niet meer. De organisatie bij BGS is veranderd, een fusie met de sociale werkplaats in Maassluis is nabij.
De vraag is of een rechter een ontslag van het kwintet accepteert. De vrees bestaat dat het akkefietje heel veel geld gaat kosten. In de geheime notulen van het college van 26 februari wordt een bedrag van twee miljoen euro genoemd! En dat naast de oplopende kosten van het onderzoek, die vermoedelijk het miljoen zullen overschrijden.

Waarom
De vraag blijft waarom de gemeente Schiedam zo'n rigide deze koers volgt.Was het nodig om zo hard in te grijpen? Speelden andere argumenten een rol?

Voorafgaand aan de raadscommissie spraken mensen in. Ja, medestanders van directeur Adolfs. Hennie de Paauw, van het oud papier in Rotterdam, sprak over een bevlogen directeur, waar hij in decennia nog nooit een slecht woord over had gehoord. Karel de Rooij, oud-bedrijfsarts bij de BGS, sprak over de, volgens hem logische, verzuimcijfers en legde ze ook uit. Een werknemer en een actieve Schiedammer prijsden  de BGS-directeur. Eén omdat de directeur hem op het rechte pad had gebracht. De ander omdat hij misstanden versus de directie had aangekaart bij de gemeente, maar nooit een antwoord kreeg.

Alle insprekers kregen geen vraag teruggeworpen. Het leek alsof niemand naar hen luisterde. Vertelden zij dan onzin. Nee, ze spraken bevlogen, met emotie. Een werknemer zei zelfs dat hij als inbreker beter was behandeld dan de leiding van BGS.

Conclusie
Dit verhaal gaat niet over gelijk hebben of gelijk krijgen.Dit verhaal gaat over of de mensen in de raadszaal (raad en college) van Schiedam. Wie is er nog geïnteresseerd in de de waarheid? In de kwestie rond oud-burgemeester Verver werd eerder dit jaar besloten om niet door te pakken. Terwijl het bewijs er zwart-op-wit lag. Ook in de zaak BGS lijkt het alsof de feiten er niet meer toe doen.

En dat, dames en heren in de politiek, doet het publiek van uw vervreemden.
----------

Bijlage:
Het rapport van de commissie Van der Vondervoort vindt u hier
Het rapport due dilligence (Nulmeting BGS door Ernst&Young) vindt u hier
De reactie van Deloitte op rapport Ernst & Young: hier

Pennestreek

Op het bureau van de Rotterdamse wethouder Moti ligt het een dossier van een ambtenaar. Voorin zit een brief, waarin staat dat de man wordt voorgedragen voor strafontslag. Ontslag, zonder recht op uitkering.

De man wordt er van verdacht de regels van de gemeente Rotterdam ernstig te hebben overtreden. Hij zou gesprekken met collega’s hebben opgenomen en deze opnamen hebben later horen aan de media. Als dat waar is, met de nadruk op als, is dat een ernstige overtreding van de interne gedragscode. Daar staat, zwart-op-wit, maar één straf voor.

Het lijkt één pennestreek. Of… toch even nadenken?

Immers, waarom werden de gesprekken opgenomen? Wat was het doel? Wilde de man die dit deed zichzelf een dienst bewijzen?
Nee, hij constateerde bij de uitvoering van zijn werk zaken die niet klopten. En op het moment dat hij de kwestie aankaartte, kreeg hij vaak geen gehoor. En inderdaad, als je vindt dat zaken niet kloppen, dan heb je een klokkenluidersregeling binnen de gemeente Rotterdam. Die regeling eindigde met de conclusie van de ombudsvrouw dat de zaken niet klopten, maar de integriteit niet was geschonden.

En de kinderen dan, dacht de ambtenaar? Zij waren afhankelijk van zijn ingrijpen. Want de situatie op de internaten was dus niet in orde. Nee, misschien niet levensbedreigend, maar de regels werden met voeten getreden. En ondanks lang aandringen, was aan de handhaving van de regels niets gebeurd.

Met zijn actie ging de klokkenluider te ver. Maar hij zette wel een beweging in gang. Schudde een ambtelijk apparaat wakker. De situatie bij de internaten wordt doorgepakt. Ook zijn andere handhavers van regels extra alert. Zo werd recent nog een bijscholingsbureau op de vingers getikt omdat onvoldoende aan de veiligheid van de aanwezige kinderen werd gedacht.

Ook zette de klokkenluider het college voor het blok. Wethouder Karakus kwam in de beklaagdenbank terecht, maar kon zich voldoende verweren ten opzichte van de raad. Hij mocht blijven. Dat hoeft niet te betekenen dat de man die hem aan het wankelen bracht de zwaarste straf verdient. Strafontslag, zonder recht op uitkering. Want moeten de kinderen van de klokkenluider lijden omdat hun vader aan andere kinderen dacht?

Het is dus meer dan een pennestreek.